مشکل صدور ویزا برای ورزشکاران ایران

 

عدم صدور ویزا برای ورزشکاران ایرانی امری تازه نیست و از دیرباز تا‌کنون ادامه داشته، ولی با توجه به مرور مختصر برخی اتفاقات رخ‌داده، مشخص است این موضوع در ما‌ه‌های اخیر شتاب بیشتری گرفته است.

فضای ورزش ایران به‌تازگی با پدیده پرتکراری مواجه شده که مربوط به عدم صدور ویزا برای ورزشکاران رشته‌های مختلف است. فارغ از تنوع رشته‌ها ، این اواخر، ویزای ورزشکاران ایرانی برای رقابت‌هایی که به‌طور خاص قرار است در آمریکا برگزار شود، صادر نمی‌شود یا با سخت‌گیری‌های بیشتری صادر می‌شود. جدیدترین پدیده در این مورد مربوط به تیم ملی کاراته ایران است که ویزای آن‌ها برای حضور در رقابت‌های بیرمنگام این کشور صادر نشده است؛ موضوعی که با اعتراض کاراته‌کا‌های ایرانی مواجه شده و آن‌ها از کار آمریکا که «سیاست را با ورزش» یکی کرده‌اند، حسابی شاکی هستند. ذبیح‌الله پورشیب، کاپیتان تیم ملی کاراته ایران، روز سه‌شنبه، ۱۴ تیر از عدم صدور روادید از سوی آمریکا و بازماندن تیم ایران از مسابقات وُردگِیمز خبر داد.بازی‌های جهانی وردگمیز کاراته هر چهار سال یک بار برگزار می‌شود و این بار شهر بیرمنگام آمریکا میزبان این مسابقات است.

آقای پورشیب در این باره افزود: «فدراسیون کاراته همه تلاش خود را برای حل این مشکل به کار گرفت، اما فدراسیون جهانی باید به میزبان فشار می‌آورد تا جلوی این اقدام آمریکا را بگیرد که متأسفانه این کار انجام نشد.

شهرام هروی، سرمربی تیم ملی کاراته ایران، نیز در این باره گفت: «از اسفندماه سال گذشته اردوی تیم ملی شروع شد و ملی‌پوشان کشورمان جهت حضور در این مسابقات تمرینات خود را پیگیری می‌کردند و در نهایت با کارشکنی آمریکا روادید نفرات اعزامی به این رویداد صادر نشد. ما دقیقاً زمانی که اعلام شده بود در سفارت آمریکا در کشور ارمنستان حضور پیدا کردیم و همه مدارک‌ها طبق درخواستی که سفارت داده بود ارائه شد اما متأسفانه کارشکنی صورت گرفت.

شبکه خبری آمریکایی فاکس‌نیوز در وب‌سایت خود نوشت که این شبکه در مورد مسئله رد شدن درخواست روادید تیم کاراته ایران از وزارت امور خارجه آمریکا سوال کرده اما سخنگوی این وزارتخانه اعلام کرده است که «سوابق روادید، طبق قوانین ایالات متحده محرمانه است؛ بنابراین، ما نمی‌توانیم جزئیات موارد ویزاهای فردی را مورد بحث قرار دهیم. فاکس‌نیوز در گزارش خود می‌گوید که بستگان نظامیان کشته‌شده آمریکایی در خاورمیانه و مخالفان جمهوری اسلامی بر این باورند که در تیم‌های ورزش‌های رزمی ایران «شمار زیادی» از «اعضا و حامیان سپاه پاسداران» وجود دارند و به این خاطر از دولت بایدن خواسته‌اند تا به این تیم‌ها ویزا داده نشود.

گفته شده سفارت آمریکا در ارمنستان با مشاهده کارت پایان خدمت سربازی سرمربی این تیم حتی حاضر به بررسی سایر مدارک او نشده و درخواستش را لغو کرده است. حالا هم که اعضای کاراته می‌گویند ویزای آن‌ها صادر نشده است. اینکه چنین موضوعی برگرفته از اختلافات دیپلماتیک دو کشور است و اصولا چقدر این فضای به نسبت آشفته تأثیرگذار است، یکی از آن پارامتر‌هایی است که نمی‌توان اندازه و مقیاس درستی برایش تعریف کرد.  با وجود آنکه شهرام هروی، سرمربی تیم ملی کاراته ایران، می‌گوید نمی‌داند چرا ویزایش صادر نشده، ظاهرا سپری‌کردن دوران سربازی او و تعدادی دیگر از ورزشکاران ایران در سپاه باعث شده تا در خِلال صدور ویزا تعلل صورت بگیرد. این موضوع به‌تازگی دردسر زیادی برای ایرانی‌ها به بار آورده و برخلاف شایعاتی که خبر می‌داد آمریکا این بند را برای صدور ویزا حذف کرده، به نظر می‌رسد همچنان پابرجاست.

روز سه‌شنبه ۱۴ تیر همچنین خبر رسید که تیم ملی بسکتبال سه‌نفره بانوان ایران قرار بود بعدازظهر دوشنبه به کاپ آسیا اعزام شود که تأخیر در صدور روادید باعث شد این تیم نتواند با توجه به این که پرواز مستقیم به سنگاپور وجود نداشت، خودش را به پروازهای دیگر برساند. روادید شادی عبدالوند، بازیکن مطرح تیم ملی بسکتبال ایران هم برای حضور در مسابقات صادر نشده بود؛ اگرچه امکان جایگزینی وجود داشت، اما ویزای سایر نفرات هم دیر رسید و تیم ملی نتوانست به سنگاپور اعزام شود.پیش از داستان کاراته و بسکتبال  پرسروصداترین اتفاقی که در حوزه صدور ویزا رخ داد مربوط به فدراسیون کشتی بود که آمریکا حاضر نشد ویزای علیرضا دبیر به‌عنوان رئیس و چند نفر دیگر از اعضای تیم ملی را صادر کند. البته جنس آن عدم صدور ارتباطی به جنس کاراته ای‌ها ندارد؛ آمریکا به دلیل اظهارات ضدآمریکایی علیرضا دبیر، ویزای او برای سفر به این کشور را صادر نکرد. بهمن‌ماه سال گذشته بود که تیم ملی کشتی ایران قرار بود برای انجام مسابقه‌ای راهی آرلینگتون تگزاس شود اما سخنان علیرضا دبیر، رئیس فدراسیون کشتی ایران مبنی بر «التزام عملی» به شعار «مرگ بر آمریکا» باعث عدم صدور روادید و لغو سفر تیم ملی ایران به آمریکا شد. علیرضا دبیر پس از آن در اسفندماه در دیدار با حسن شاهوارپور، فرمانده سپاه ولی‌عصر خوزستان از «حمایت‌های سپاه و توجه این نهاد نظامی به ورزش کشتی» تشکر کرد و از این  مقام نظامی خواست که با در اختیار قرار دادن امکانات خود به پیشرفت و ارتقای این رشته ورزشی کمک کند. 

 در این میان نباید از کنار ماجرای امیر سرخوش که ویزای او برای حضور در آمریکا صادر نشد هم گذشت؛ امیر سرخوش اسفند سال گذشته پس از حضور در مسابقات اسنوکر قهرمانی جهان و صعود به فینال این رقابت‌ها، سهمیه حضور در بازی‌های جهانی آمریکا (ورلد‌گیمز) را به دست آورد که فدراسیون بولینگ و بیلیارد و اسنوکر ادعا کرد اقدام لازم برای صدور ویزای این ملی‌پوش را انجام داده، ولی تا ۱۰ روز مانده به شروع این رقابت‌ها ویزای این ورزشکار هم صادر نشده بود.

البته آمریکا تنها کشوری نیست که این اواخر برای صدور ویزا، ورزشکاران ایرانی را زیر ذره‌بین برده است. دهم تیرماه امسال نیز خبر رسید که مشکات‌الزهرا صفی، تنیس‌باز ۱۸ ساله ایرانی، به دلیل صادر نشدن روادید سفرش به بریتانیا، مسابقات تنیس ویمبلدون را از دست داد. او به عنوان نخستین زن ایرانی قرار بود در مسابقات گرند اسلم ویمبلدون شرکت کند.

تیم ملی دوچرخه‌سواری ایران قرار بود به بلژیک برود که ویزای آن‌ها نیز صادر نشد و از سفر بازماندند.اعزام کمانداران کشورمان نیز به امریکا برای حضور در مسابقات ورلدگیمز به دلیل عدم صدور روادید لغو شده است. قرار بود گیسا بایبوردی و رمضان بیابانی دو ورزشکار رشته‌ کامپوند پاراتیراندازی عازم امریکا شوند، اما با وجود اقدامات صورت گرفته به دلیل خودداری امریکا از صدور ویزا این اتفاق رخ نداد. این دو ورزشکار به دعوت فدراسیون جهانی قصد عزیمت به ایالات متحده و حضور در مسابقات را داشتند.  در ماه‌های گذشته پیش آمده بود که ویزای ورزشکاران ایرانی برای حضور در مسابقات صادر نشود اما همزمانی سه رویداد که در سه کشور متفاوت برگزار می‌شود جای تعجب دارد. اگر میزبان هر سه رشته کشور امریکا بود که هر روز سخت‌گیری‌های بیشتری در مورد دادن ویزا به ورزشکاران ایران نشان می‌داد، ماجرا شکل دیگری به خود می‌گرفت، اما همان‌طور که بلژیک به ورزشکاران دوچرخه‌سواری ویزا نداد، امروز انگلیس و سنگاپور هم در دادن ویزا به ورزشکاران ایران حساسیت به خرج می‌دهند.

 تیم ملی دوچرخه سواری با وجود سهمیه هایی که در قهرمانی جاده جهان گرفته بود، فرصت حضور در مسابقات را از دست داد. رکابزنان ایران به این دلیل که موفق نشدند از طریق یک شرکت ثالث وقت مصاحبه برای دریافت ویزا بگیرند، حضور در مسابقات قهرمانی جهان را از دست دادند. ایران قرار بود ٤ رکابزن بزرگسال، امید و جوانان را به مسابقات قهرمانی جهان نروژ اعزام کند، اما در شرایطی مسابقات قهرمانی شروع شد،که شاهد حضور نمایندگان کشورمان نبودیم. دلیل اقدام برای گرفتن ویزا از طریق یک شرکت ثالث، تعمیرات سفارت نروژ و تعطیلی کنسولگری عنوان شده بود.

تیم ملی مچ اندازی ایران که قرار بود به رقابت های جهانی مجارستان اعزام شود، چند روز به دلیل عدم صدور ویزا این رقابت ها را از دست داد. این درحالی است که ورزشکاران در مسابقات انتخابی شرکت و دوران آماده سازی را سپری کرده بودند. همچنین تیم شنای ایران در رده های پایه به دلیل عدم صدور ویزای ازبکستان و مشکلات پروازی با وجود هزینه هایی که فدراسیون انجام داد، نتوانست به کشور همسایه اعزام شود و آیندگان شنای ایران یک فرصت طلایی را از دست دادند.

3نماینده از ایران باید در مسابقات جهانی دوومیدانی در لندن شرکت می کردند. کیهانی، حدادی و تفتیان که با قهرمانی در آسیا سهمیه این رقابت های معتبر را کسب کرده بودند تا یک روز قبل از مسابقه در انتظار رسیدن ویزا ماندند. درنهایت صدور روادید در دقیقه ٩٠ باعث شد تا این سه ورزشکار ساعاتی قبل از شروع مسابقه خود، به ورزشگاه المپیک لندن برسند و نتوانند نتایج خوبی کسب کنند. حدادی و تفتیان هم در مصاحبه هایی ناکامی خود را به دیر رسیدن به محل مسابقات ربط دادند و حتی قهرمان پرتاب دیسک ایران اعلام کرد ضعف فدراسیون باعث شده تا روادید دیر صادر شود.

مشکلات ویزایی در سال های اخیر حتی گریبان فوتبال را هم گرفته است، اما به دلیل توجه بیشتر به این رشته، در دقیقه ٩٠ اکثر مشکلات رفع شده است. شاید یکی از معدود دفعاتی که ملی پوشان فوتبال به دلیل عدم صدور روادید سفر به یک کشور را از دست دادند، بازی با گوام در مرحله نخست مقدماتی جام جهانی ٢٠١٨ بود که برخی لژیونرها همچون علیرضا حقیقی، احسان حاج صفی، آندرانیک تیموریان و سعید عزت اللهی نتوانستند تیم کی روش را در این بازی همراهی کنند.

اگرچه عدم صدور ویزا برای ورزشکاران ایرانی امری تازه نیست و از دیرباز تا‌کنون ادامه داشته، ولی با توجه به مرور مختصر برخی اتفاقات رخ‌داده، مشخص است این موضوع در ما‌ه‌های اخیر شتاب بیشتری گرفته است. حال طرح پرسش کلی که آیا این عدم صدور ویزا تمام‌و‌کمال به دلیل مسائل سیاسی است، موضوع مهمی است. اینکه بگوییم مشکل عدم صدور ویزای ورزشکاران سیاسی است، شاید ساده ترین کاری است که از دست برخی برمی آید و به راحتی از این طریق خود را تبرئه می کنند. برخی مدیران این موضوع را بهترین بهانه می دانند و خودشان هم وجدان درد نمی گیرند. البته ممکن است برخی از اتفاقات در این زمینه سیاسی باشد اما خیلی از موارد هم سیاسی نیست. نباید وقتی به بن بست می خوریم، بگوییم اینها با ما دشمن هستند. نکات کلیدی در بررسی این ماجرا وجود دارد. اول از همه باید ببینیم برای صدور ویزای یک تیم ورزشی به موقع عمل شده یا خیر. به هرحال هر کشور برای خودش مقررات خاصی دارد و مثلا صدور ویزای شینگین حداقل ٢٠روز زمان می برد. اگر درخواست ها در زمان مناسب ابلاغ شده، در مرحله دوم باید بررسی کنیم که مدارک کامل بوده است یا خیر. در ضمن باید متوجه شویم به کل یک تیم ویزا داده نشده یا فقط یکی، دو نفر ویزا نگرفتند، چون شرایط خاصی داشتند یا در حقشان تبعیض قایل شدند. اگر همه کارهای مراجعه کننده درست انجام شده بود و ویزا در زمان مقرر صادر نشد، آن وقت است که می گوییم طرف کارشکنی کرده است. در صورت محرز شدن کارشکنی سفارت یک کشور، وزارت خارجه و فدراسیون جهانی مربوطه باید وارد کار شوند. متاسفانه در ورزش ما فدراسیون ها یا بخش بین الملل ندارند یا کارآمد نیستند. در هر صورت در خیلی از مواردی که ورزشکاران با عدم صدور ویزا فرصت حضور در مسابقات را از دست می دهند، می توانیم با مدیریت و برنامه ریزی مناسب پیشگیری کنیم و فقط موارد محدودی است که واقعا نمی شود از این اتفاق جلوگیری کرد.

در بالا به تعدادی از اتفاقات رخ‌داده اشاره شد. درباره کاراته که هنوز دلیل مشخصی عنوان نشده و فقط می‌توان این فرضیه را پروراند که ممکن است کارت خدمت سربازی و قرار‌گرفتن سپاه پاسداران در فهرست تحریم‌های شدیدتر آمریکا دلیل این امر باشد. اگر چنین باشد،  این جریان حاصل یک اتفاق سیاسی است. با‌این‌حال، در مورد فدراسیون کشتی، ماجرای سیاسی چندان مطرح نیست؛ دبیر به‌عنوان رئیس فدراسیون کشتی تصمیم گرفته اظهاراتی آمریکاستیزانه داشته باشد و نهایتا آمریکا هم تصمیم گرفت برای او ویزا صادر نکند.

در مورد تیم دوچرخه‌سواری و اعزام به بلژیک هم شایعاتی مطرح شده که موضوع را عجیب‌تر می‌کند؛ چون ظاهرا آن‌ها با یک شرکت واسطه برای دریافت ویزا اقدام کرده بودند که از همین رو درخواستشان بدون پاسخ ماند. اینکه چرا به جای رفتن به سفارت کار را به شرکت وابسته سپرده‌اند، عجیب است. موضوع دیگر اینکه سنگاپور هم مشخصا مشکلی با ورزشکاران ایرانی ندارد و واضح است که اِهمال مدیریت باعث از‌دست‌رفتن فرصت شده است.

درست است که تعداد ویزا‌های صادرنشده برای ورزشکاران ایرانی از سوی آمریکا زیاد است و بسیاری از آن‌ها دلایل سیاسی داشته، ولی سیاست تنها دلیل موجود نیست. فراموش نکنید پیش‌تر مجری و تهیه‌کننده شبکه سه هم قصد همراهی تیم ملی را داشتند که کشور مقصد با تأیید کنفدراسیون فوتبال آسیا به آن‌ها روادید نداد. عنوان شده بود که اظهارات ضد  باعث بروز آن اتفاق شده است و موضوع چندان سیاسی نیست. به نظر می‌رسد AFC سوء‌مدیریت، دیر اقدام‌کردن و البته اظهارات نابجا هم نقش زیادی در عدم صدور روادید برای ورزشکاران ایرانی داشته است.

 ذکر این نکته هم ضروری است که فقط ورزشکاران ایرانی با این داستان دست‌و‌پنجه نرم نکرده و پیش‌تر افراد رده‌بالای دولت هم اسیر چنین داستانی شده‌اند. اگر قرار باشد به‌طور مشخص به کشور آمریکا پرداخته شود، باید به ماجرای عدم صدور ویزا برای همراهان حسن روحانی و محمود احمدی‌نژاد نیز پرداخت.پیش‌تر دولت آمریکا برای «معاونین دفتر» حسن روحانی و «تیم رسانه‌ای» که قرار بوده رئیس‌جمهوری ایران را در سفر به آمریکا همراهی کنند، ویزا صادر نکرده بود. حسن روحانی قرار بود برای حضور در مجمع عمومی سازمان ملل به نیویورک سفر کند که ویزای صادر‌شده برای رئیس‌جمهوری وقت ایران محدود عنوان شد و حسن روحانی صـــــِرفا اجازه داشت بین محل اقامتش و مقر سازمان ملل و نمایندگی ایران در سازمان ملل تردد کند. محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه وقت ایران نیز در گفتگو با شبکه تلویزیونی سی‌بی‌اس به حاشیه‌های مطرح‌شده درباره صدور ویزای او اشاره کرده و گفته بود: «دولت آمریکا یک نامه به پیوست ویزای او فرستاده‌اند و به‌روشنی گفته‌اند که واجد شرایط دریافت ویزا نبوده‌ام و با چشم‌پوشی ویزا صادر شده است.

 افزایش سخت‌گیری به ورزشکاران ایران جز مسائل سیاسی هیچ توجیه دیگری ندارد. مساله‌ای که نشان می‌دهد ورزش ایران نیز نظیر سایر حوزه‌ها هر روز منزوی‌تر می‌شود. کشورهای میزبان هنگام صدور ویزا برای ورزشکاران ایران همه مسائل جهانی، تحریم‌ها و سریال پناهندگی ورزشکاران ایرانی را در نظر می‌گیرند و سپس اقدام به صدور ویزا می‌کنند. ورزشکاران ایران که تا چند وقت پیش دغدغه معیشت و احتمال رویارویی با ورزشکاران اسراییلی را داشتند، امروز به صورت گسترده با مشکل صدور ویزا مواجهند. به نظر می رسد با برنامه ریزی مناسب و با وجود برخی مشکلات سیاسی، می توان اکثر تیم های ورزشی را به رقابت های مختلف اعزام کرد. نیاز به برنامه ریزی بلندمدت و آینده نگری است تا در بخش بین الملل هر فدراسیون حساسیت بیشتری روی موضوع اعزام ها وجود داشته باشد. مسأله عدم صدور روادید جدا از این که هزینه های زیادی را از بیت المال که صرف آماده سازی تیم های ملی شده، هدر می دهد، باعث بی انگیزگی و دلسردی ورزشکاران جوان می شود. خیلی از آنها با استعداد بالا وارد ورزش می شوند و نیاز به حضور در میادین بزرگ دارند اما اشتباه برخی مدیران و کم توجهی آنها فرصت های طلایی را از استعدادهای ناب ورزش می گیرد. دغدغه ویزا شاید برای ورزشکاران ایرانی یک معضل بزرگ باشد اما برای رقیبانشان هیچ دغدغه فکری را ایجاد نمی کند و بدین ترتیب آنها یک گام جلوتر هستند.